Утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Ен ҫыннисем Китайран таврӑннӑ. Вӗсене унтан ятарлӑ рейспа илсе килнӗ. Самолет Мускаври Шереметьево аэропортне илсе ҫитернӗ. Ентешӗмӗрсем халӗ – Муркаш районӗнчи обсерваторта икӗ эрнелӗх карантинта.
Утӑ уйӑхӗн 6-мӗшӗ тӗлне илсен, Раҫҫей тулашӗнче тӑрса юлнисем – 246 ҫын.
Чикӗ леш енчен кӑҫалхи ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн пирӗн тӑрӑхри 161 ентеше таврӑнма пулӑшнӑ. Ҫав шутра 29 ҫынна – Индирен, 28 – АПШран, 16 – Таиландран, 9 – Китайран, 8 – Италирен, 7 – Узбекистанран, 6-шар ҫынна – Испанирен, Израильтен, Индонезирен, Велокобританирен, Турцирен, 5 – Германирен, 4 – Францирен, 2-шер ҫынна – Мексикӑран, Кӑнтӑр Африкӑран, Грецирен, Кипртан, Арабсен Пӗрлештернӗ Эмирачӗсенчен, Таджикистанран, Аргентинӑраны, 1-ер ҫынна – Кӑркӑстанрани, Кӑнтӑр Корейӑран, Латвирен, Португалирен, Шри-Ланкӑран, Иорданирен.
Ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Великобританирен Чӑваш Ен ҫыннисене тӑван ҫӗршыва илсе килнӗ. Кӑшӑлвирус пандемине пула ҫӗршывпа ҫӗршыв хушшинче самолетсем вӗҫме чарӑнсан ентешӗмӗрсем ют ҫӗрте тӑрса юлнӑ. Вӗсене тӑван тӑрӑха таврӑнма ҫӗршыв шайӗнче пулӑшаҫҫӗ. Ҫӗртмен 26-мӗшӗнче Великобританирен Мускава килнӗ самолетра пирӗн республикӑри икӗ ачапа икӗ ҫын пулнӑ. Ҫӗртме уйӑхӗн 28-мӗшӗ каҫхине Италирен Чӑваш Ен ҫыннисем иккӗн таврӑннӑ.
Ют ҫӗршывран килнисене Муркаш районӗнчи санаторисенчен пӗрне обсерватора ӑсатнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 29-мӗшӗ тӗлне 245 ҫын Раҫҫей тулашӗнче тӑрса юлнӑ, ҫав шутра – 32 ача.
Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнченпе тӑван тӑрӑха пирӗн республикӑри 147 ҫынна таврӑнма пулӑшнӑ.
Муркаш районӗнчи Ҫӗлеменкасси ялӗнче карантин тесе йышӑннӑ. Ку хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ. Ҫапла йышӑнӑва республика ертӳҫи «Ветеринари ҫинчен» федераци саккунӗпе килӗшӳллӗн тата Чӑваш Ен Патшалӑх ветеринари службин ертӳҫи сӗннипе тунӑ.
Тискер чӗрчунсен урнӑ чирне палӑртнӑ хыҫҫӑн ҫӗленкассисен выльӑх-чӗрлӗх сутса туянма юрамӗ. Асӑннӑ террриторири чӗрчунсене куравсене те илсе кайма юрамасть.
Урнӑ чире пула йышӑннӑ карантин вӑхӑчӗ ӗнер пуҫланнӑ. Республика ертӳҫин хушӑвӗнче каланӑ тӑрӑх, чару мерисем выльӑх чирленӗ хыҫҫӑн икӗ уйӑх иртсен вӗҫленӗҫ.
Кӑшӑлвирус саманинче ют ҫӗршывсене самолетсем вӗҫме пӑрахнине Чӑваш халӑхӗ темиҫе те пӗлтернӗччӗ. Ҫавна пула ентешӗмӗрсем тӑван ҫӗршыва килеймеҫҫӗ. Йывӑрлӑха лекнисене патшалӑх шайӗнче пулӑшаҫҫӗ, вӗсене ятарллӑ авиарейссемпе тӑван тӑрӑха илсе килеҫҫӗ.
Паян пирӗн республикӑна Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчен Мускава ҫитнӗ 5 ҫынна илсе килмелле. Вӗсене Мускав облаҫӗнчи обсерватора вӑхӑтлӑха вырнаҫтарнӑ. Паян вӗсене тӑван тӑрӑха, Чӑваш Ене, ҫитме пулӑшмалла. Виҫӗмкун АПШран Раҫҫее Чӑваш Енри 10 ҫын таврӑннӑ. Вӗсен хушшинче 2 ача пулнӑ. 5 ҫынна Муркаш районӗнчи обсерватора илсе килнӗ, тепӗр пиллӗккӗшӗ, каларӑмӑр ӗнтӗ, паян ҫтмелле.
Ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗ тӗлне чикӗ леш енче — Чӑваш Енри 266 ҫын. Вӗсем хушшинче 35 ача. Асӑннӑ йышран пысӑк пайӗ, 35 ҫын, — АПШра, 34-ӑн — Таиландра, 14-ӑн — Италире.
Ҫак эрнере Муркаш районӗнчи Ильинка ял тӑрӑхӗнче пуху иртнӗ. Вӑл тӑрӑхри Йӑпӑлти ялӗ ҫывӑхӗнчи ҫӗр лаптӑксенчен пӗрне строительство материалӗсем, хӑйӑр, вак чул валли уйӑрасшӑн пулнӑ. Ҫав ыйтупа унтисем халӑх итлевне пуҫтарӑннӑ. Пухӑва Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Александр Андреев та хутшӑннӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра пӗлтернӗ. Депутата вӑл тӑрӑхрисем хӑйсем чӗнсе илнӗ.
Депутат пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл лаптӑка рекреаци тӗллевӗпе упраса хӑварма пултарнӑ.
Александр Андреев халӑх шухӑшӗпе кӑсӑкланманнинчен, сӗмсӗрлӗхрен тӗлӗннине пӗлтернӗ. Вӑл ҫавӑн пекех коммунистсен партийӗ ҫынсен интересне хӳтӗлеме ялан хатӗррине пӗлтернӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче 20 сехет ҫурӑра Муркаш районӗнчи Сентимер ялӗ ҫывӑхӗнче трактор кювета чӑмнӑ.
ҪҪХПИ пӗлтернӗ тӑрӑх, «Беларус 82.1» руль умӗнче 57 ҫулти арҫын ларнӑ. Вӑл трактора итлеттереймен – кювета чӑмнӑ. Шел те, тракторист вилнӗ.
Ҫакна курнӑ ҫынсем каланӑ тӑрӑх, трактор пысӑк хӑвартлӑхпа пынӑ. Руль умӗнче ларнӑ арҫын урӑ пулнӑ-и? Ҫакна судмедэкспертиза палӑртӗ.
Чӑваш Енри тӗпчевҫӗсем Улатӑр хулинчи 30 ҫулти арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫе тӗпчесе пӗтернӗ. Ӑна хыпар вӑрттӑн илмелли техника хатӗрне саккуна пӑсса сутнӑшӑн явап тыттарасшӑн.
Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, 2019 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче вӑл Вӑрнар поселокӗнче Муркаш районӗнчи 45 ҫулти арҫынна пӗчӗк видеокамера тыттарнӑ. Вӑхӑтлӑха. Уншӑн вӑл 25 пин тенкӗ ыйтнӑ.
Пӗчӗк видеокамерӑна тӳме айне пытарса ҫав арҫын теори экзаменне кайнӑ. Вӑл водитель правине илме вӗреннӗ. Анчах ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн ӗҫченӗсем камерӑна асӑрханӑ та туртса илнӗ. Вӑрттӑн хатӗрпе усӑ курнӑшӑн Муркаш район арҫыннине суд пуҫиле ӗҫпе явап тыттарса 15 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.
Чӑваш Енри уйсенче сӑтӑрҫӑ сарӑлнине пӗлтереҫҫӗ. Куҫа курӑнман хурт-кӑпшанкӑ – нематод – ҫӗрулмине тапӑннӑ. Ӑна пула глободероз чирӗ пуҫланас хӑрушлӑх пур.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак хурт-кӑпшанкӑ 359 ялти 6364 ҫӗр лаптӑкӗ ҫинчи ҫӗрулмине тапӑннӑ. Пӗтӗмпе – 1360,3 гектар.
Нематод ҫӗрулмине тапӑнсан вӑл ӳсме пӑрахать, ҫулҫи тӗссӗрленет, пӗтӗрӗнет те майӗпен шанать.
Вӑл уйрӑмах 9 районта сарӑлнӑ: Комсомольски, Вӑрнар, Елчӗк, Хӗрлӗ Чутай, Ҫӗмӗрле, Патӑрьел, Муркаш, Канаш, Етӗрне тӑрӑхӗсенче.
Муркаш районӗнчи Кӑпас ялӗ ҫывӑхӗнчи пӗвере арҫын путса вилни пирки хыпарланӑччӗ. Ҫав вырӑнтах, ҫав кунах унта тепӗр ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
Юнка ял тӑрӑхӗн администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек ҫӗртме уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ирхи 10 сехет хыҫҫӑн пулнӑ. Ҫав ирхине унӑн ентешӗ, 1971 ҫулта ҫуралнӑ арҫын, путса вилнӗ. Ку вара – ун хыҫҫӑн.
Иккӗшӗ те урӑ пулман, тумтирӗпех шыва кӗме кӗрсе кайнӑ. Вӗсем пулӑҫсен куҫӗ умӗнчех путса вилнӗ. Анчах лешсем вӗсене ҫӑлайман.
ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Муркаш районӗнче тӑпрана тата шыва тислӗкпе вараланине тупса палӑртнӑ. Кун пирки ведомствӑна вырӑнти халӑх пӗлтернӗ.
Ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче специалистсем вырӑна ҫитнӗ. Муркаш юханшывӗнчи шыва тата Сӑнав лесничествинчи тӑпрана анализ тума илнӗ. Кӑтарту савӑнтарман: тӑпрара чӑнах та хими япали виҫерен нумай, шывра та ҫавнашкалах.
Анализ кӑтартӑвӗсене йӗрке хуралне янӑ, халӗ ку ӗҫе кам тума пултарнине шыраҫҫӗ. Айӑплине тупсан административлӑ майпа явап тыттарӗҫ.
-6.7 °C